In een wat mildere vorm (maar wie zal zeggen wat er nog komt) maken we in Europa mee wat in de Verenigde Staten, met het Trump-bewind, nu misschien op zijn hoogtepunt is: de dominantie van de neoliberale, maar vooral ook extreemrechtse, ideologie van het Grote Geld en de kleine overheid.
Trump heeft kiezers weten te trekken met beloftes aan de gewone man, maar zijn "beleid", als je wat hij doet als hij niet twittert en niet golft zo mag noemen, komt er op neer dat het Grote Geld regeert.
Er ligt een belastingplan klaar ten gunste van de allerrijksten en ten nadele van de middenklassen en de armen en zieken. De opzet ervan is ook dat het begrotingstekort zal oplopen, daarmee argumenten leverend om te snijden in de sociale zekerheid en de gezondheidszorg (Obamacare). De banken en het bedrijfsleven worden en zullen worden gedereguleerd. Milieuwetgeving? Weg ermee. Consumentenbescherming? Linkse hobby. Al met al: de overheid moet een kopje kleiner gemaakt.
Hoe heeft het zover kunnen komen? De twee boeken die Diane Ravitch bespreekt in de New York Review of Books bespreekt (Big Money Rules), geven een deel van het antwoord. Het Grote geld regeert.
In Democracy in Chains: The Deep History of the Radical Right’s Stealth Plan for America doet Nancy MacLean verslag van haar onderzoek naar de rol die econoom en Nobelprijswinnaar James M. Buchanan in de ontwikkelingen heeft gespeeld. Buchanan had een als realisme verpakte cynische kijk op de politiek in een democratie.
Politici zijn, net als iedereen, alleen maar geïnteresseerd in hun eigen belang. In een democratie met een meerderheidsstelsel betekent dat noodzakelijkerwijs dat ze hun oren laten hangen naar de profiteurs, en zij die dat willen worden, van overheidsprogramma's en -voorzieningen. Ze zullen dus steeds meer van die programma's (sociale zekerheid, gezondheidszorg, volkshuisvesting, gratis onderwijs) aanbieden, waardoor de overheidsuitgaven groeien en de belastingen omhoog gaan.
Allemaal ten koste van de rijken, die immers getalsmatige in de minderheid zijn. Hoe te voorkomen dat de democratie een Leviathan wordt, met een steeds maar uitdijende overheid, waarin de rijke niet meer rechtmatig van zijn rijkdom kan genieten?
MacLean laat in haar boek zien hoe de Republikeinse miljardair Charles Koch in contact kwam met Buchanan en hem en zijn universiteit sponsorde. Later volgden andere rijke donors.
Ik geloof niet dat Buchanan zich in dienst stelde van de Grote Geld. Maar zijn idee dat de democratie een gevaar oplevert voor de (in zijn ogen gerechtvaardigde) wens van de rijken om hun rijkdom in stand te houden, spoorde natuurlijk precies met wat die miljardairs voor ogen hadden.
Lang geleden verdiepte ik mij in het werk van Buchanan en was ik, ik geef het toe, een bewonderaar van zijn The Limits of Liberty. Between Anarchy and Leviathan (uit 1975). Bij zijn overlijden in 2013 schreef ik dit blogbericht: Dreigt de overheid te groot te worden? Aanleiding voor deze vraag: het overlijden van James M. Buchanan.
In een volgend bericht over dat andere boek dat Diane Ravitch bespreekt: The One Percent Solution: How Corporations Are Remaking America One State at a Time.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten